Gontowiec Podróżny BLOG

19 marca to w tym roku czwarta niedziela wielkopostna. W słowniku liturgicznym nosi nazwę Laetare, a kapłan może dziś włożyć różowy ornat, natomiast w słowniku potocznym jeszcze do niedawna używano nazwy Garkotłuki, inaczej półpoście, śródpoście, przełamanie postu, przebijanie postu. Zwyczajowo przypadało ono w dwadzieścia dni po Popielcu. Ponieważ nierzadko był to dzień powszedni, niepozostawiający zbyt wiele czasu na psoty i zabawy (w tym roku była to środa 15 marca), przeniesiono obchody na czwartą niedzielę wielkiego postu.

Dużo się w tym dniu działo, oj dużo. Głównie tłuczono garnki (dawniej w większości ceramiczne), przykładając się do tego w sposób szczególny. Młodzieńcy szykowali się już kilka dni wcześniej, napełniając te garnki popiołem. Roztrzaskiwali je potem na schodach lub progach domostw, a jeszcze lepiej pod nogami wybranej panny. Wczesnym rankiem malowali na biało szyby albo i całkiem zamalowywali okna, smarowali płoty słoniną lub wapnem z dodatkiem jajek. W ciągu dnia też robili psikusy: wystawiali bramy, wieszali na drzewach drzwi, wciągali na dachy domostw różne sprzęty gospodarskie (nawet wozy), zamieniali gospodarzom psy, wpuszczali wróble do domu… długo można wymieniać. W każdym razie moja wyobraźnia podpowiada, że to właśnie po garkotłukach pozostał nam zwyczaj wielkiego sprzątania przed Wielkanocą.

W przysłowiach króluje dziś Józef. Dawniej mawiano: „Przyjdzie św. Józek z pomocą, porówna dzień z nocą”. Czasami zdarza się, że równonoc wiosenna przypada dokładnie w Józefa (najbliższa taka 19.03.2048), ale dzisiaj ten święty ma zdecydowanie inne zajęcie. Przede wszystkim „zabiera zimę w wózek” i przegania silniejsze mrozy („Św. Józef kiwnie brodą, idźże zimno na dół z wodą”). Poza tym przypomina rolnikom o pracach polowych:
- „Św. Józef laską w ziemię kole, wyjeżdżajcie chłopy orać w pole”,
- „Na św. Józwa patrz byśku, gdzie bruzda!”,
- „Na św. Józef chłop wołami pochęka, a żuraw sobie pokrzęka”,
- „Na św. Józef koplina, na św. Wojciech trawina” (tak mówią na Podkarpaciu).

Rozgląda się też za bocianami:
- „Kiedy na św. Józef bociek przybędzie, to już śniegu nie będzie”,
- „Jak na św. Józef bocian przylatuje, to na skrzydłach resztki śniegu przynosi”.
- dodatkowo: „Na św. Józefa wołowa pociecha”, bowiem zgodnie z Adalbergowymi objaśnieniami ludowych porzekadeł „w dniu tym, w miejsce potraw postnych dozwolone jest spożywanie mięsa, a więc wołowiny itp.”

Przysłów z Józefem w roli głównej jest jeszcze kilkanaście (np.: „Św. Józef Oblubieniec, która panna, przypnij wieniec”), ale z racji wyśmienitych prognoz pogodowych na najbliższe dni, nas powinny zainteresować te:
- „Oblubieniec pogodny, roczek będzie dorodny”,
- „Na św. Józef pogoda, będzie w polu uroda”.
Porzekadła powinny być przygotowane na każdą aurę, więc w zanadrzu są i takie:
- „Święty Józef wiezie trawy wózek, ale czasem smuci, bo śniegiem przyrzuci”,
- „Na św. Józek czasem śniegu, czasem trawy wózek”.

Ponieważ małżonek Marii z Nazaretu był stolarzem, dziś także obchodzony jest patronalny Dzień Stolarza i z tej okazji wyszperałam kolejne dwie paremie:
- „Gdyby nie klej, nie piłowiny, nie jadłby stolarz słoniny”,
- „Co kto umie, tym się popisuje – stolarz hebluje, kowal kuje, a kiep kpi”.

Jak wiadomo, św. Józef parał się nie tylko stolarką (podłogi, drzwi, okna, meble), ale i ciesielką (konstrukcje drewniane, np. więźba dachowa, zręby budynków), cieślom jednak wyznaczono do świętowania 4. października, słusznie łącząc obchody z Dniem Dekarza.

Czwarta niedziela wielkopostna jest w tym roku trzecią niedzielą marca, a to oznacza, że obchodzimy też Międzynarodowy Dzień Inwalidów. W rocznicę pojawienia się pierwszej pisemnej informacji o Kaszubach (19.03.1238 – bulla Grzegorza IX), obchodzimy Dzień Jedności Kaszubów, a na pamiątkę założenia 19 marca 1950 r. Polskiego Związku Wędkarskiego – Dzień Wędkarza. Jako żona praktykującego moczykija, po prostu nie mogę nie umieścić dziś wędkarskiej fotki.


Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Milion dla filharmonii

W środę 6 grudnia 2023 r. marszałek Marcin Jabłoński spotkał się z dyrektor Filharmonii Gorzowskiej Joanną Pisarewicz. W projekt budżetu Samorządu ... <czytaj dalej>

Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować

- Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować - powiedział podczas spotkania lubuskich samorządowców w Paradyżu - Gościkowie prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki. 7 grudnia ... <czytaj dalej>

Coraz bliżej święta

Otwarcie hali sportowo-widowiskowej Arena GORZÓW jest głównym elementem tegorocznej kampanii „Gorzów blisko świąt”. Dwudniowa impreza zaplanowana jest w dniach 9-10 ... <czytaj dalej>

Chcą nowego porozumienia paradyskiego

Prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki, wspólnie z prezydentami Zielonej Góry Januszem Kubickim i Nowej Soli Jackiem Milewskim, jest inicjatorem i współorganizatorem ... <czytaj dalej>

«	grudzień 2023					»
P	W	Ś	C	P	S	N
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31

Wierzą, że tym razem się uda

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Niekoniecznie. Teraz jest jednak miastem wojewódzkim. Jeżeli Zielona Góra chce dalej czerpać profity z urzędu marszałkowskiego, musi się jakoś <czytaj dalej>

Nie mam nic przeciwko likwidacji sztucznego woj.lubuskiego - Gorzów lepiej będzie się miał we współpracy ze Szczecinem. <czytaj dalej>

Może warto postraszyć rozpadem województwa. To od razu postawiłoby do pionu przyjaciół z południa. <czytaj dalej>

Dziękuję za recenzję.Trzeba to obejrzeć. <czytaj dalej>

Nazwa jest wtórna. Najpierw co z upadkiem tego miasta, nawet jak zmienimy nazwę na Nowy Jork to gadaniem niczego dalej nic się nie poprawi. Ślep <czytaj dalej>