Gontowiec Podróżny BLOG

Wymyśliłam sobie, nie wiedzieć czemu, że ósmy marca powinien być piękny. Tymczasem… wyszło jak zwykle. Dwa wieki temu mawiano niezbyt pochlebnie, ale dzisiaj to się sprawdza, że „Pierwej sto godzin wyciecze, nim się niewiasta oblecze”. Nieco późniejsza wersja tego przysłowia głosiła natomiast: „Kobieta, co się stroi do południa, od południa mało warta”. Dziś nie nosimy gorsetów i tiurniur, więc takie kąśliwe porzekadła możemy odłożyć na półkę, niemniej warto je odnotować z kronikarskiego obowiązku.

Święto Kobiet to najlepszy czas, by przyjrzeć się, jak na przestrzeni wieków ewoluowały przysłowia o kobietach. Ich wertowanie okazało się bardzo interesującym studium zmieniającego się statusu kobiet. Osiemnastowieczne porzekadła mówiły wyraźnie: „Niewiasta ma być w panieńskim stanie wstydliwa, w małżeńskim poczciwa, a we wdowim stateczna”. Powinna być milczącą domatorką („Niewieście milczeć (siedzieć doma) przystoi”) zajmującą się rękodziełem („Niewieścia rzecz kądziel”) i całkowicie poddaną woli męża („Niewieście rządzić nie przystoi”). Musiały być jednak wyjątki od tego schematu, ponieważ znalazłam i taką rymowankę: „Mówią: nie taka sromota, gdy mąż sam przez się błądzi, jako gdy niewiasta mężem swoim rządzi”.

Już wtedy jednak uważano, że kobiety to istoty nie do końca odgadnione:

• „U niewiasty między „tak” a „nie” nawet włosa nie przewleczesz”,
• „Niewiasta, ogień i morze – to chodzi w jednej sforze”,
• „Nie ma ziela na babskie wesela, nie ma rutki na babskie smutki”,
• „Nie wierzcie żadnej niewieście, choćby miała lat i dwieście”,
• „Ani na wsi, ani w mieście nie trzeba wierzyć niewieście”.

Z porzekadłami o plotkarstwie i gadulstwie kłócić się nie zamierzam, chociaż to wcale nie od płci zależy i osobiście znam co najmniej kilku złotoustych panów. Palcem wskazywać nie będę, a przysłowia cytuję, bo brzmią zabawnie:

• „Niewiasta każda wielomówna”,
• „Cud nad cudami: niegadatliwa między niewiastami”,
• „Dwie niewieście, jarmark w mieście”.

Zastanawiające jest tylko to, że kobietom przypisuje się rozświergotanie, rozszczebiotanie, roztrajkotanie, a facet jeżeli już, to od razu mocny w gębie, rozdyskutowany, mowny.

Przysłowiową damską intuicję natomiast dziś określa się stwierdzeniem „Kobieta ma o jedno oko więcej niż mężczyzna”. Dawniej mawiano „Możesz mówić zawsze śmiele, że niewiasta chytre ziele”. A w ogóle czegokolwiek by o płci pięknej nie powiedzieć, to przecież „Z kobietami wielka bieda, lecz bez kobiet żyć się nie da”, bowiem chociaż „Z babą jest źle, to bez baby jeszcze gorzej”.

Warto wiedzieć, że gromadzeniem i opracowywaniem wszelkich przysłów zajmuje się paremiografia, a za pierwszy zbiór polskich porzekadeł uważane są wydane w 1618 r. „Przypowieści polskie” (Proverbiorum polonicorum) Salomona Rytwińskiego znanego także jako Rysinius Sarmata, Pantherus, Leucorussus. Rysinus zebrał ich 1800. Jego następcą był współczesny mu Knapius, czyli Grzegorz Knapski (1564-1638), jezuita, który zgromadził już kilkanaście tysięcy przysłów i w porządku alfabetycznym w słowniku zatytułowanym „Adagia Polonica, Przysłowia polskie wybrane, zdania moralne i powiedzenia dowcipne, przyzwoite, po łacinie i grecku odtworzone, którym, zwłaszcza ciemniejszym, przydano światła i wyjaśnienia z różnych pisarzy i w ogóle zaprawiono je różnorodnemi wiadomościami naukowemi”. Wymienione w tytule słówko „przyzwoite” jest w tym przypadku ważne, ponieważ Knapski zarzucał swojemu poprzednikowi spisywanie przysłów, jakie dziś nazwalibyśmy nieobyczajnymi. Nie przeszkadzało mu to jednak korzystać z tego wydawnictwa garściami.

Co do dzisiejszego zdjęcia, to kompletnie nie pamiętam, gdzie sfotografowałam tę barwną damę. Wiem tylko, że siedziała na kontuarze w jakiejś sympatycznej knajpce.


Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Milion dla filharmonii

W środę 6 grudnia 2023 r. marszałek Marcin Jabłoński spotkał się z dyrektor Filharmonii Gorzowskiej Joanną Pisarewicz. W projekt budżetu Samorządu ... <czytaj dalej>

Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować

- Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować - powiedział podczas spotkania lubuskich samorządowców w Paradyżu - Gościkowie prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki. 7 grudnia ... <czytaj dalej>

Coraz bliżej święta

Otwarcie hali sportowo-widowiskowej Arena GORZÓW jest głównym elementem tegorocznej kampanii „Gorzów blisko świąt”. Dwudniowa impreza zaplanowana jest w dniach 9-10 ... <czytaj dalej>

Chcą nowego porozumienia paradyskiego

Prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki, wspólnie z prezydentami Zielonej Góry Januszem Kubickim i Nowej Soli Jackiem Milewskim, jest inicjatorem i współorganizatorem ... <czytaj dalej>

«	grudzień 2023					»
P	W	Ś	C	P	S	N
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31

Wierzą, że tym razem się uda

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Niekoniecznie. Teraz jest jednak miastem wojewódzkim. Jeżeli Zielona Góra chce dalej czerpać profity z urzędu marszałkowskiego, musi się jakoś <czytaj dalej>

Nie mam nic przeciwko likwidacji sztucznego woj.lubuskiego - Gorzów lepiej będzie się miał we współpracy ze Szczecinem. <czytaj dalej>

Może warto postraszyć rozpadem województwa. To od razu postawiłoby do pionu przyjaciół z południa. <czytaj dalej>

Dziękuję za recenzję.Trzeba to obejrzeć. <czytaj dalej>

Nazwa jest wtórna. Najpierw co z upadkiem tego miasta, nawet jak zmienimy nazwę na Nowy Jork to gadaniem niczego dalej nic się nie poprawi. Ślep <czytaj dalej>