Gontowiec Podróżny BLOG

14 lutego należy do św. Walentego i oczywiście do zakochanych, ale ja przewrotnie zacznę od… przekleństw. Dzisiaj nikt już nie pamięta tego sformułowania, tymczasem jeszcze w XIX wieku o ludziach nadużywających słów niecenzuralnych mówiono, że „Walentymi ciskają” lub „klną walentyńskimi diabłami.” Z jeszcze wcześniejszych zapisków wynika, iż o poprawne wysławianie się powinny dbać przede wszystkim panie, bowiem „Jeśli białogłowy będą o złych rzeczach myślić, Walentymi ciskać, to takie pewnie wyrodków i cudów narodzą.”

Był też czas, kiedy do św. Walentego orędowali przede wszystkim chorzy na epilepsję („Św. Walek narobić może kalek”). W obawie przed „ściągnięciem” jej na siebie lub swoją rodzinę, nie wypowiadano nawet żadnej z nazw padaczki. Określano ją jako chorość/ słabość/ cierpienia/ słabotę św. Walentego albo kaduk. Żegota Pauli w swoim „Słowniku przysłów i przypowieści ludu Galicji” (1838) instruował, by dla zapobieżenia chorobom wszelakim „Na święty Walenty puszczać krew choć z pięty”, bowiem „Św. Walek tych powali, co patronem go nie znali”, a w XVII w. funkcjonowało wśród ludu groźne przekleństwo: „Bodaj cię św. Walentego niemoc dopadła!”. O płaczących mawiano wtedy, że wyglądają „jakoby ich Walenty trząsł”. Mało tego – odsyłając kogoś w gniewie do przysłowiowego diabła, wołano: „Idźże do Walantego!”

W przysłowiach o Walentym nie ma ani śladu odniesień do wzniosłych uczuć, są za to wróżby pogodowe i przesądy gospodarskie. Pierwsze informują:

• „Gdy w św. Walek deszcz pada, drugą zimę zapowiada”,
• „Na świętego Walentego bywa już mróz do niczego, ale jak Walek się rozdeszcze, pewnie mrozy wrócą jeszcze”,
• „Święty Walenty bywa nieugięty i odmrozi pięty,” a wtedy to „na opał, wyżywienie i ubranie wyprzedawaj sprzęty”. Do tego samego odnosiło się kiedyś poznańskie przysłowie: „Na święty Walenty uciekają z domu centy” i to chyba jedyne porzekadło, które wcale się nie zestarzało. Wystarczy ulec krzyczącym wokół reklamom, opatrzonym czerwonymi serduszkami. Jak się człowiek rozpędzi, to faktycznie portfel wyraźnie chudnie.

Wśród przesądów gospodarskich dominowały ostrzeżenia: „Aby wróble prosa nie jadły, powinien gospodarz przed siejbą zmówić pięć modlitw do św. Walentego, a w czasie siejby nie powinien do nikogo się odzywać. Siać należy proso w ten dzień, na który przypadło święto św. Walentego, tj. jeżeli św. Walentego było w poniedziałek, siej proso także w poniedziałek, jeżeli chcesz, by ci się nie śnieciło”.

Mimo że „ciskanie Walentymi” jest coraz powszechniejsze, a sporo słów uważanych jeszcze niedawno za „nieparlamentarne” wybrzmiewa nawet w Parlamencie, dziś kojarzymy św. Walentego wyłącznie z pozytywnymi uczuciami i dlatego koniecznie muszę wspomnieć o moim ulubionym Walentym, który choć nie posiadał własnej rodziny i świętym nie został, to jednak dbał o zakochanych jak mało kto. To Walenty Snowadzki z Babimostu, założyciel fundacji wypłacającej posagi wszystkim babimojszczankom, które w danym roku wyszły za mąż. Warunek był jeden – dziewictwo w momencie zamążpójścia.

Urodzenie dziecka wcześniej niż dziewięć miesięcy po ślubie, eliminowało z listy oczekujących na wypłatę. Tę zresztą co roku wypłacano w innej wysokości, bowiem zależała ona nie tylko od liczby par nowożeńców w każdym roku, ale też od dochodu, jaki udało się uzyskać z prawie 48 ha ziemi przekazanej do fundacji przez jej założyciela. Przedsięwzięcie nosiło cudną, całkowicie jednoznaczną nazwę: „Na wyposażenie cnotliwych panienek babimostskich”. Jego kuratorami byli proboszcz i burmistrz. Wypłat zaprzestano dopiero po wojnie (niemal 120 lat po śmierci fundatora) i to wyłącznie z powodu upaństwowienia majątku Walentego. O filantropie jednak w Babimoście nie zapomniano. Staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Babimojskiej jego nagrobek (na zdjęciu) został pięknie odnowiony. Jutro minie dokładnie 270 rocznica jego urodzin.


A my świętując Walentynki pamiętajmy, że dziś mamy również Dzień Czekoladek Nadziewanych Kremem Śmietankowym i Dzień Jedzenia w Towarzystwie oraz dobry czas na świętowanie Dnia Osób Nieśmiałych i Ukrytej Miłości.

Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Milion dla filharmonii

W środę 6 grudnia 2023 r. marszałek Marcin Jabłoński spotkał się z dyrektor Filharmonii Gorzowskiej Joanną Pisarewicz. W projekt budżetu Samorządu ... <czytaj dalej>

Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować

- Oprogramowanie Lubuskie trzeba zaktualizować - powiedział podczas spotkania lubuskich samorządowców w Paradyżu - Gościkowie prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki. 7 grudnia ... <czytaj dalej>

Coraz bliżej święta

Otwarcie hali sportowo-widowiskowej Arena GORZÓW jest głównym elementem tegorocznej kampanii „Gorzów blisko świąt”. Dwudniowa impreza zaplanowana jest w dniach 9-10 ... <czytaj dalej>

Chcą nowego porozumienia paradyskiego

Prezydent Gorzowa Jacek Wójcicki, wspólnie z prezydentami Zielonej Góry Januszem Kubickim i Nowej Soli Jackiem Milewskim, jest inicjatorem i współorganizatorem ... <czytaj dalej>

«	grudzień 2023					»
P	W	Ś	C	P	S	N
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31

Wierzą, że tym razem się uda

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Niekoniecznie. Teraz jest jednak miastem wojewódzkim. Jeżeli Zielona Góra chce dalej czerpać profity z urzędu marszałkowskiego, musi się jakoś <czytaj dalej>

Nie mam nic przeciwko likwidacji sztucznego woj.lubuskiego - Gorzów lepiej będzie się miał we współpracy ze Szczecinem. <czytaj dalej>

Może warto postraszyć rozpadem województwa. To od razu postawiłoby do pionu przyjaciół z południa. <czytaj dalej>

Dziękuję za recenzję.Trzeba to obejrzeć. <czytaj dalej>

Nazwa jest wtórna. Najpierw co z upadkiem tego miasta, nawet jak zmienimy nazwę na Nowy Jork to gadaniem niczego dalej nic się nie poprawi. Ślep <czytaj dalej>